Obrukların iklim ve etraf şartlarından oluştuğu ve insanların da bu oluşum üzerinde hissesi olduğu biliniyor.
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, obruk tehlikesi bulunan vilayet sayısını geçen yıl AFAD’la birlikte 16 olarak belirlediklerini tabir ederek, “Bu vilayetlerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü.” açıklamasında bulundu.
TÜRKİYE’NİN OBRUK HARİTASI GÜNCELLENİYOR
Görülen muhtaçlık ve gündem nerdeniyle Türkiye’nin obruk tehlike ve risk haritası güncelleniyor.
OBRUKLAR NASIL OLUŞUYOR?
-Yerin altında vakitle eriyen kireç taşlarının boşluk oluşturması ve tabanın çökmesiyle oluşuyor.
-Bölgenin jeolojik, yapısal ve hidrojeolojik yapısı nedeniyle meydana geliyor.
-Yer altı sularının denetimsiz kullanımına ve bölgenin jeolojik yapısına bağlı olarak obrukların sayısı giderek artıyor.
OBRUKLARIN OLUŞMA SEBEBİ NELER?
-Karstlaşmaya uygun kayaçların olması
-Kuraklık
-İklim değişikliği
-Aşırı yer altı suyu kullanımı
OBRUK TEHLİKESİ BULUNAN VİLAYETLER:
1-Manisa
2-Denizli
3-Eskişehir
4-Afyonkarahisar
5-Çankırı
6-Ankara
7-Konya
8-Aksaray
9-Karaman
10-Çorum
11-Nevşehir
12-Sivas
13-Şanlıurfa
14-Diyarbakır
15-Batman
16-Bitlis
HARİTALAR OLUŞTURULMAYA DEVAM EDİLECEK
Yürütülen çalışmalarla hassaslık haritasının (obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası) çıkarılmasının akabinde potansiyeli yüksek alanlardan düşük alanlara hakikat haritalar oluşturulacak.
Tehlike ve risk haritası ile obrukların yerleşim yerlerine, tarım alanlarına ve bölgeye yapılacak yatırımlara tesirinin belirlenmesi amaçlanıyor.
Arık, Türkiye’nin karstlaşmaya (Bir dizi fiziki kimyasal süreçler sonucu eriyebilir kayaçların aşınması olayı) uygun kayaçlarla kaplı olduğunu söyledi.
Konya Kapalı Havzası’ndaki Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde’yi kapsayan alanda obrukların öteden beri oluşmaya devam ettiğini anımsatan Arık, Anadolu’nun farklı bölgelerindeki vilayetlerde de obruk oluşumlarının artış gösterdiğine dikkat çekti.
“KONYA’NIN DIŞINDA BİRÇOK VİLAYETTE OBRUK OLUŞUYOR”
Son haftalarda Konya’nın dışında da birçok vilayetten obruk oluşumu haberleri aldıklarını belirten Arık, şunları kaydetti:
Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Yozgat, Sivas, Diyarbakır, Bitlis ve Batman’da obruklar oluşmaya devam ediyor hatta Erzurum’da ve Şanlıurfa’da obruklar oluştuğunu biliyoruz.
Batı Anadolu’da Denizli’den sonra Manisa’da da obruklar görülüyor. Geçmişten beri oluşan obruklarla birlikte, obruk tehlikesi bulunan vilayet sayısını geçtiğimiz yıl AFAD’la 16 olarak belirledik. Bu vilayetlerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü.
Bu vilayetler (obruk tehlikesi bulunan iller) Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir, Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Sivas, Diyarbakır, Bitlis, Batman, Şanlıurfa ve Manisa’dır.
“YER ALTI SU DÜZEYİ DÜŞTÜKÇE YER ALTINDAKİ BOŞLUKLARIN BOYUTLARI DA BÜYÜYOR”
Arık, belirlenen 16 vilayette obrukların oluşmaya devam edeceğini öngördüklerini kaydetti. Obrukların karstik yeryüzü hali olduğunu ve yer altında devam eden dinamik bir sistem olarak düşünülmesini gerektiğini anlatan Arık, şöyle konuştu:
Yer altındaki birbiriyle temaslı boşluklar, mağaralar daha da genişleyebiliyor. Yer altı su düzeyi düştükçe yer altındaki boşlukların boyutları da büyüyor.
Daha sonra büyüyen boşluklar üzerindeki örtü yükünü taşıyamayacak derecede genişlediği vakit obruklar oluşuyor. Yani kuraklık orada bir yan tesir olarak söylenebilir.
Obrukların oluşmasının temel sebebi, karstlaşmaya uygun kayaçların olması lakin kuraklık, iklim değişikliği, çok yer altı suyu kullanımı buna eklendiği vakit süreç aleyhte gelişiyor ve obruk oluşumu giderek artıyor.
Arık, şimdiki obrukların çoğunluğunun örtü çökmesi formunda oluştuğunu, karstik karbonatlı kayaçların olduğu bölgelerde örtü yükünü taşıyamayıp çöktüğünü belirtti.
“HEM KONYA’DA HEM ÖTEKİ VİLAYETLERDE ÇALIŞMALAR BAŞLATILACAK”
AFAD Başkanlığı’yla yıl başında yaptıkları toplantıyla hem Konya’da hem de başka vilayetlerde çalışmaların başlatılmasını kararlaştırdıklarını söz eden Arık, şu sözleri kaydetti.
Belirlenen vilayetlerde obruk risk haritası ortaya çıkarılacak. Natürel evvel bir hassaslık haritası çıkarılacak, yani obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası çıkarılacak. Bunları oluşturduktan sonra da planlama devam edecek lakin bir bölgede çalışmanın yapılmış olması orada obruk sürecinin durduğu manasına gelmez. Hakikaten içinde bulunduğumuz bölgede hassaslık çalışması yapıldı lakin obruklar oluşmaya devam ediyor.
